جهت پیچیده تا بهارستان - وبلاگ رضا

به گزارش وبلاگ رضا، محسن تولایی- خبرنگار:طرح نمایندگان مجلس برای برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی و تناسبی، توجه نهادهای اجرایی و نظارتی انتخابات را نیز برانگیخته است.

مجلس و دولت در گام نخست موافق برگزاری انتخابات مجلس به صورت تناسبی هستند. نقش احزاب در چنین روشی به مراتب تقویت شده و برای نخستین بار نام شان در تعرفه های رأی لحاظ شده است. شورای نگهبان هم در آنالیز ها و مشورت های اولیه نمایندگان با این نهاد نظارتی، مخالفتی با برگزاری استانی و تناسبی انتخابات اعلام ننموده است،

اما ظاهرا ایراداتی هم به آن دارد. نمایندگان مجلس دوشنبه گذشته در جریان آنالیز طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس به ماده ای رأی دادند که طی آن شمارش و تجمیع آرای کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی به صورت استانی و تناسبی خواهد بود. شیوه کنونی انتخابات در ادوار 10گانه مجلس نقدهایی را به همراه داشته و شاید مهم ترین آنها تقدم منافع منطقه ای نمایندگان بر منافع ملی بوده است. در عین حال، نمایندگان مجلس معتقدند با اصلاح قانون فعلی، نمایندگان با میزان آرای بیشتری وارد مجلس می شوند و نامزدهای راه یافته به مجلس پشتوانه رأی قوی تری خواهند داشت.

• در تعرفه چه می نویسیم؟

1- مردم در تعرفه های رأی، نام احزاب و اشخاص را همزمان می نویسند. براساس طرح نمایندگان مجلس، وزارت کشور موظف است برگه های رأی را به گونه ای طراحی و در اختیار رأی دهندگان قرار دهد که هر رأی دهنده در حوزه انتخابیه اصلی (سطح استانی) بتواند برای همه کرسی های نمایندگی حوزه های فرعی واقع در استان به صورت مجزا نماینده انتخاب کند. نمایندگان استانی به صورت حزبی انتخاب خواهند شد و نمایندگان شهرستان ها با رأی مستقیم به افراد.

• نحوه شمارش و تجمیع آرا

2- 50درصد راه یافتگان به مجلس نماینده کل استان محسوب می گردد و 50درصد دیگر نماینده شهر یا شهرستان معین؛ به عنوان مثال اگر استانی 10نماینده داشته باشد، 5نفر آنان نماینده استان(حوزه انتخابیه اصلی) خواهند بود و 5نفر دیگر نماینده شهرستان ها (حوزه های انتخابیه فرعی). در هر 2حالت انتخاب نماینده صرفا براساس رأی مردم یک شهرستان نخواهد بود، بلکه کل استان باید به او رأی بدهند.

• سهم احزاب و گروه های سیاسی

3- در حالت اول اگر فرد نماینده استان باشد، باید واجد اکثریت آرا گردد. تفاوت اصلی با گذشته نقش مستقیم احزاب و گروه های سیاسی در انتخاب نمایندگان استانی است. در مثال یک استان با 10نماینده، 5نماینده با مکانیسم احزاب و گروه های سیاسی به مجلس راه خواهند یافت، یعنی مردم می توانند به جای افراد به فهرست احزاب، جبهه ها یا نامزدهای مستقل رأی دهند. دست آخر آرا شمارش می گردد و اگر حزب A 60درصد و حزب B 40درصد آرا را از آن خود نمایند، یعنی از 5کرسی نمایندگی استانی، 3کرسی به حزب A می رسد و 2کرسی به حزب B؛ به این شیوه، انتخاب تناسبی می گویند، یعنی انتخاب نمایندگان براساس سهم و نسبت پیروزی احزاب و گروه های سیاسی در انتخابات.

• شرط راهیابی به مجلس

4- اما نمایندگان شهرستان ها چگونه انتخاب می شوند؟ در گذشته به صورت اکثریتی و در سطح خود شهرستان انتخاب می شدند، اما این بخش هم یک تغییر اساسی نموده است. نماینده علاوه بر اینکه باید حداقل 15درصد آرای شهرستان یا حوزه انتخابیه خود را به دست بیاورد، باید بالاترین رأی را هم در سطح کل استان به دست بیاورد. یعنی نمایندگانی که بالاترین رأی را در سطح کل استان دارند به عنوان نماینده آن شهرستان برگزیده می شوند.

• تقسیم کرسی ها بین احزاب

اگر تا پیش از این یک جناح سیاسی با رأی اکثریتی مردم برنده مطلق انتخابات می شد و همه کرسی ها را از آن خود می کرد، اما با شیوه جدید همه احزاب و جریان های سیاسی نسبتی از کرسی ها را به دست خواهند آورد. فهرست اصلاح طلبان تهران در انتخابات مجلس سال94، 55درصد آرا را به دست آورده بود. اگر انتخابات دوره دهم مجلس به صورت تناسبی برگزار می شد، اصلاح طلبان تهران حدود 16کرسی به دست می آوردند اما در روش حداکثری فهرست اصلاح طلبان 100درصد کرسی ها را از آن خود کرد. از طرف دیگر اصولگراها که 40درصد آرا تهران را در دهمین دوره انتخابات کسب کردند در روش تناسبی 14کرسی را کسب می کردند.