تهران روی مدار تاب آوری - وبلاگ رضا

به گزارش وبلاگ رضا، زلزله تنها خطری نیست که تهران را تهدید می نماید این را پیروز حناچی، شهردار پایتخت می گوید. حناچی به نکته دقیقی اشاره نموده؛ فقط کافی است به یاد بیاوریم که عید نوروز سال جاری، همان موقع که بسیاری از شهرهای کشور درگیر ماجرای سیل بودند، خیابان های تهران را هم آب برداشت

اگر مدیریت بهنگام کنترل سیلاب نبود، چه بسا که در بعضی نقاط پایتخت ایران هم حادثه ای عظیم رقم می خورد. پس بی تردید زلزله تنها خطر تهران نیست. فرونشست، آلودگی هوا، آتش سوزی و بناهای ناایمن همگی بحران هایی هستند که شهر را تهدید می نمایند و می توانند در آن واحد تبدیل به فاجعه ای ملی شوند. به همین خاطر است که مدیریت شهری تهران، وزارت کشور و سازمان مدیریت بحران برنامه هایی را برای تاب آور شدن تهران یا به اجرا رسانده اند یا در دست اجرا دارند. جالب اینکه رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران هم که چند ماهی نیست که مسئولیت این سازمان را برعهده گرفته اقدامات اجرا شده (از پیش تاکنون) را رضایت بخش عنوان می نماید. رضا کرمی محمدی در گفت وگو با وبلاگ رضا همچنین خبر از سامانه ها و برنامه های جدیدی می دهد که می تواند توان تهران را در برابر بحران های مختلف افزایش دهد؛ از سامانه هشدار سریع سیل گرفته تا فعالیت های تازه تعریف شده در فضای وب و مجازی. گفت وگو ما با او را که در مرکز مدیریت بحران شهر تهران اجرا شده در ادامه می خوانید؛ مرکزی که محیط در خور توجهی دارد.

در هر گوشه حیاط جلویی این مرکز، اتاقک های خاصی دیده می شود که برای پیشگیری و اعلام بحران استفاده می شوند. در ساختمان اصلی هم سالنی وجود دارد با کلی دستگاه و مانیتورهای رصد و پایش برای وضعیت لحظه ای و دائمی شهر. به هر ترتیب گفت وگو با کرمی حاومی نکات جالبی است که می تواند برای تان مفید واقع شود:

• آقای دکتر کرمی! موضوعی که همواره ذهن شهروندان را هنگام بروز بحران ها مشغول می نماید، این نکته است که چطور می توان چند ثانیه پیش از رخداد بحران هایی مانند سیل و زلزله، از وقوع آنها اطلاع پیدا کرد و اقدامات لازم را برای نجات جان خود انجام داد. این بسترها در بحث مدیریت عالی و مدیریت بحران اهمیت بیشتری پیدا می نماید؛ سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران در زمینه هشدار سریع چه برنامه هایی را پیش بینی نموده است؟

در کنار سیل و زلزله به عنوان 2 ریسک بزرگ، حدود 40 بحران کوچک مقیاس تر همواره تهران را تهدید می نماید. باتوجه به اینکه در خصوص بحران های کوچک مقیاس، نگرانی ها کمتر است یا در بسیاری موارد، جای نگرانی نیست، بنابراین توجه بر زلزله و سیل که موضوعات جدی تری محسوب می شوند در اولویت برنامه های سازمان واقع شده است؛ از این رو، موضوع هشدار سریع در این دو مخاطره طبیعی متمرکز شده و همواره در صدر توجهات سازمان واقع شده است. به همین دلیل سازمان به یاری سازمان های ذیربط دیگر اقداماتی در این زمینه انجام داده و شتاب نگارها و لرزه نگارهایی در نقاط مختلف شهر تهران نصب نموده ایم. این حسگرها توان این را دارند که حرکات گسل های تهران را آنالیز نموده، تغییرات ناگهانی آنها را تشخیص دهند و هنگام وقوع بحران به ما هشدار دهند. اما مسئله ای که در این زمینه وجود دارد این است که گسل ها در خود شهر تهران قرار دارند و این در حالی است که اگر فاصله مرکز زلزله با تهران دورتر باشد، می توان در فاصله زمانی چند ثانیه پیش از وقوع زلزله، از این حسگرها هشدارهایی را دریافت کرد که به ما یاری نمایند؛ همانطور که در بعضی کشورها این موضوع وجود دارد. اما به هر حال می توانیم از این حسگرها برای کنترل آسیب های بیشتر نظیر بستن اتوماتیک شیرهای گاز استفاده کنیم. هم اکنون با همکاری شرکت گاز، اقداماتی آغاز شده است که در زمان وقوع زلزله به طور اتوماتیک جریان گاز قطع می شود. در این صورت حتی اگر شکستی هم در لوله های گاز رخ دهد، چون جریان گاز قطع می شود، خطرات تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد و مانع از پیغامدهای جدی تر خواهد شد. در این مطالعات حتی انسداد اتوماتیک شیر فلکه های گاز خانه ها هم در دست آنالیز واقع شده است.

• علاوه بر مباحثی که مطرح شد، همکاری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران با دیگر ارگان ها و ادارات در کوتاه و بلندمدت چگونه است؟ آیا ادارات دیگر در این زمینه با شما همکاری های لازم را دارند؟

به غیر از شرکت گاز با شرکت آب و فاضلاب و وزارت نیرو نیز همکاری های خوبی را آغاز نموده ایم و اقداماتی در این زمینه در دست اجراست. این فرایندها البته زمان بر است و در کوتاه مدت امکان پذیر نیست اما به طور کلی فرایندی است که بسیار خوب آغاز شده و با قوت ادامه خواهد یافت. شاید 4، 5 سال این کار طول بکشد و زمان ببرد. اما در رابطه با سیل با پژوهشکده هواشناسی ایران قراردادی را امضا نموده ایم که در کنار آن، اداره کل هواشناسی استان تهران نیز به عنوان ناظر پروژه با ما همکاری می نماید. هم اکنون 8 سنسور هشدار سریع طبق این قرارداد خریداری شده و در حال نصب است. همچنین مطالعاتی در دست انجام است که براساس آن، تعیین شود از این حسگرها چه استفاده های دیگری کنیم؛ چه هشداری را در چه زمانی بدهیم و همچنین بعد از آن، چه اتفاق هایی باید بیفتد. در پروسه مطالعات هم که توسط سازمان تخصصی هواشناسی انجام می شود، روی این موضوعات کار و پیغامدهای آن آنالیز می شود.

این حسگرها قرار است در بالادست و جاهایی که آب پس از بارندگی ها سرازیر می شود کار گذاشته شود تا براساس آماری که در دست داریم بتوانیم از میزان جریان آب سرریز از بارندگی آگاه شویم. براساس این مطالعات، از اینکه چه حجمی از آب در کدام منطقه قرار است سرازیر شود، آگاه خواهیم شد. البته این گام اولی بود که قرار است سال جاری اجرایی شود. قدم های دیگر این است که آب های سطحی که در جهت تهران جریان دارد و قرار است به شهر برسد را آنالیز کنیم و دریابیم چطور می توان این حجم از آب را مهار و در وهله نخست از رسیدن سریع آب سرریز باران به شهر جلوگیری کنیم و در مرحله بعد آنالیز شود که اگر این سیلاب به تهران رسید، چه اقداماتی لازم است انجام دهیم و چه تاسیساتی ضرورت دارد فعال شوند که یا جلوی آب را بگیرند و یا حرکت آن را کندتر نمایند.

• چالش و مشکل بزرگی که در زلزله های سال 96 و حتی سیل اخیر یا در موضوع مرتبط با انتشار بوی نامطبوع در تهران بیش از هرچیز دیگری نمایان شد، این بود که شهروندان ما آمادگی لازم را برای مواجهه با بحران ها ندارند؛ البته این موضوع بیشتر به بحث آموزش شهروندان برمی شود. با این اوصاف، چه کارهایی را برای آموزش شهروندان هنگام مواجهه با بحران ها انجام دادید یا در آینده در دستور کار واقع شده است؟

درست است. شهروندان ما آمادگی لازم را در زمان بروز بحران ها ندارند. همانطور که اشاره کردید این موضوع به آموزش آنان برمی شود؛ از این رو سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران مجموعه ای از اقدامات و برنامه هایی را برای آموزش و فرهنگسازی شهروندان هنگام وقوع بحران ها و همچنین کارهایی که مردم پس از بحران ها باید درباره آنها اطلاع کافی داشته باشند، در دستور کار خود قرار داده است. در این بین روی یاری رسانه ها حساب ویژه ای باز نموده ایم. در زمینه آموزش های شهروندی نخستین مسئله ای که به میان می آید میزان مشارکت های شهروندی است. البته همانطور که پیش تر عنوان کردم در سازمان، کارهای خوبی اجرا شده اما به هر حال آنطور که باید اتفاق نیفتاده و هنوز جای کار زیادی در این زمینه وجود دارد. از طرف دیگر ما شعاری با عنوان شهر آماده را داریم که بخش عمده این شعار، بحث آموزش شهروندان است. در این راستا برنامه هایی را به وسیله رادیو و تلویزیون به صورت پکیج های کوتاه مدت مدنظر داریم. باید بتوانیم این آمادگی ها را تا حدی به شهروندان منتقل کنیم. در این میان از رسانه ها به ویژه روزنامه وبلاگ رضا که مخاطبان زیادی دارد، انتظار داریم به ما یاری نمایند و درصورت امکان بخشی را در اختیار ما قرار دهند که بتوانیم پیغام هایی را در راستای آموزش شهروندان در این بخش منتشر کنیم. اینکه شهروندان بدانند مثلا هنگام وقوع زلزله 5 ریشتری و در فاصله 50 کیلومتری تهران چه کارهایی را باید و چه کارهایی را نباید انجام دهند، اهمیت زیادی دارد. یا اطلاع از مراکز امن اضطراری سازمان هنگام وقوع بحران ها به یاری شهروندان می آید. همچنین مردم باید آگاه شوند که هنگام وقوع سیل و زلزله چه کارهایی لازم است انجام دهند و چگونه حرکت نمایند. اینها و بسیاری موارد دیگر، ازجمله آمادگی هایی به شمار می رود که باید در مردم وجود داشته باشد.

• علاوه بر برنامه هایی که به آن اشاره شد، اقدامات دیگری همچون برگزاری مانورهای آمادگی با هدف آشنایی مردم با بایدها و نبایدهای حین و پس از بروز حوادث طبیعی در اولویت برنامه های سازمان مدیریت و پیشگیری از بحران شهرداری تهران واقع شده است؟

بله. یکی از برنامه هایی که سازمان در دست اقدام دارد، برگزاری مانورها برای آمادگی سازمان ها هنگام و بعد از وقوع بحران هاست. در این زمینه هم می توانیم آموزش هایی را برای نیروهای داوطلب برگزار کنیم. در ضمن همانطور که گفتید، مانورهای محله ای نیز از اولویت های ما برای آگاه سازی شهروندان درباره بایدها و نبایدهای حین بروز خطرهاست؛ برنامه هایی که سازمان بنا دارد با برگزاری آنها، شهروندان را با انواع کارهایی که در زمان بروز بحران ها لازم است، آشنا کند و اطلاعاتشان را در این مسائل ارتقا دهد. همچنین مطالعاتی داریم که متأسفانه برای مدتی متوقف شده بود و ما دوباره آنها را فعال کردیم و ظرف 2 ماه آینده همه گزارش های آن تکمیل می شود. براساس این مطالعات، مخاطرات هر یک از محله های تهران شناسایی و درباره اقدامات لازم برای مقابله با خطرها اطلاع رسانی می شود.

همچنین در این فرایند، گزارش ها محله به محله استخراج و تعیین می شود که میزان خطرات در کدام محله بیشتر و در کدام محله کمتر است. این برنامه به وسیله برنامه های صداو سیما و به صورت محلی به مردم اطلاع رسانی خواهد شد. برنامه دیگری که در راس اقدامات سازمان وجود دارد، بحث مدرسه آماده است. در این برنامه کارهای خوبی اجرا شده است اما هنوز هم جای کار زیادی دارد. در این برنامه که امیدواریم اواخر شهریورماه و اوایل مهرماه آغاز شود، باکس هایی در اختیار مدارس قرار داده می شود. این باکس ها در زمان بحران قابل استفاده است؛ چراکه بسیاری از مدارس ما محل های امن اضطراری هستند و کانکس ها می توانند در مواقع بحران به یاری مردم بیایند. جزئیات این برنامه ها را ان شاءالله در زمان آغاز هر یک از آنها به اطلاع مردم عزیزمان خواهیم رساند.

• در خاتمه اگر صحبتی دارید که احتمالا از قلم افتاده، بفرمایید.

موضوعی که به عقیده من احتیاج به تأکید دوباره دارد این است که در مجموع رسانه ها نقش بسیار مهمی در آمادگی ذهنی مردم هنگام وقوع بحران ها دارند؛ از این رو ضرروت دارد رسانه ها اعم از مطبوعات، صدا و سیما، فضای مجازی و سایر رسانه ها به یاری سازمان بیایند تا ضمن اطلاع رسانی، آگاه سازی و آموزش به شهروندان از اتفاقاتی که پیش تر در بحران های مختلف برای شهر و شهروندان اتفاق افتاده است، کاسته شود و دیگر شاهد تکرار رویدادهای تلخ و دردآوری در شهر نباشیم.